WIKA | Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Iba't Ibang Panahon

 

Isa sa malaking tagumpay na nakamit ng ating bansa noon at sa pahanggang ngayon ay ang pagkaroon ng Wikang Pambansa. Ito ang sumisimbolo sa ating kalayaan at sa ating sariling pagkakilanlan bilang isang Pilipino. Ang Wikang Pambansa rin ang nagsisilbing lubid na nagbubuklod sa bawat mamamayan. Hindi natin natatamasa ang kasalukuyan kung walang tulong ng ating Wikang Pambansa.

Sa rami ng mga mandarayong sumakop sa bansa, mahaba-habang pagbabago ang naganap sa ating wika bago ang ngayon – mga pagbabagong dapat nating sariwain at alamin.

 

Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Panahon ng Katutubo

Mayaman na sa wika ang mga katutubong Pilipino noon. Upang lubusan nating maunawaan ang pinasimulan ng mga wika sa Pilipinas, ating alamin ang isang teoryang sumasagot sa tanong na: paano nagkaroon ng unang tao sa bansa?

Teoryang Austronesyano

Ayon kay si Peter Bellwood, nagmula ang mga Austronesyano mula sa Timog Tsina at naglakbay pa-Timog sa Asya. Tinatayang 5000 B.C. nang makarating ang Austronesyano sa bansa.

Ito ang nagpapaliwanag kung bakit ang mga tao sa bansang nasa Timog o Timog Silangang Asya ay may magkaparehong kultura at kaanyuan.

Isa rin sa pinagbatayan ni Peter Bellwood sa teoryang ito ang mga wika. Kung mapapansin natin, may mga salita sa Filipino na halos kahalintulad ng mga salitang nasa wika ng mga bansang makikita sa Timog o Timog Silangang Asya.

Halimbawa:

• apat – upat (Cebuano), empat (Javanese), empat (Malay)
• pulo/isla – pulau (Indonesian), pulo (Javanese), pulo/isla (Tagalog)

Malayo-Polinesyo

Ito ang tawag sa angkan ng mga wikang sinasalita ng mga bansang nabibilang sa Austronesian. Kabilang dito ang mga wika ng Pilipinas, Indonesia, Malaysia, Cambodia at marami pang bansa.

Mga Wika ng Katutubo

Sa panahon ng katutubo, wala pang konsepto ng sentrong pamahalaan at wikang pambansa ang mga sinaunang Pilipino. Bawat barangay, pangkat, o sultanato ay may kaniya-kaniyang sistema ng pamahalaan at wika.

Tulad na lamang ng mga pangkat sa Katagalugan. Tagalog ang wikang kanilang ginagamit at Baybayin naman ang sistema ng kanilang pagsulat.

Samakatuwid, wala pang ‘wikang pambansa’ ang Pilipinas noong panahon ng katutubo.

 

Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Panahon ng Kastila

Sa haba ng panahong sinakop tayo ng mga Kastila, maraming mga impluwensiya at pagbabago ang naganap sa ating wika. Ang pagkamulat sa alpabetong Romano at sa wikang Kastila ang isa sa mga malalaking pagbabagong naganap sa mga katutubong wika.

 

Paggamit ng mga Wikang Katutubo

 Ginamit at pinag-aralan ng mga Espanyol ang mga katutubong wika sa bansa dahil sa dalawang pangunahing dahilan:

• Mas mabilis matutunan ang wika sa isang rehiyon kaysa ituro ang wikang Kastila sa lahat ng mga Pilipino.
• Mas mapapabilis ang pagtuturo at pagpapalaganap ng relihiyong Kristiyanismo sa buong kapuluan.

Sa  kadahilanang ito, nagsulat ang prayle noon ng mga aklat-pambalarila at talasalitaan upang mas mapabils ang kanilang pagkatuto. Kalaunan, nailimbag ang mga kauna-unahang mga aklat sa Pilipinas na nakasulat sa mga katutubong wika partikular Tagalog o may salin sa katutubong wika.

 

Pagtuturo ng Wikang Kastila

Naging usapin ang wikang panturo at wikang gagamitin sa Pilipinas. Inutos ng hari noong gamitin ang mga wikang katutubo sa pagtuturo, ngunit hindi ito nasunod. Kasunod nito, nagbigay ng mungkahi, at nagpatupad ng dekrito ang mga hari ng Espanya upang malutas ang problema sa wika sa Pilipinas.

Gobernador Francisco Tello de Guzman

Iminungkahi niyang turuan ang mga Indio (tawag sa mga Pilipino noon) ng wikang Espanyol. 

Haring Carlos I

Iminungkahing ituro ang Doctrina Christiana, isang aklat panrelihiyon, sa mga Pilipino gamit ang wikang Espanyol.

Haring Felipe II (Marso 2, 1634)

Muling iniutos ang pagtuturo ng wikang Espanyol sa mga katutubo. Nabigo ito.

Haring Carlos II

Nilagdaan ang isang dikreto na nag-uulit sa mga probisyong nakalahad sa naunang kautusan. Natakda rin siya ng mga kaukulang parusa sa mga hindi susunod.

Haring Carlos IV (Disyembre 29, 1792)

Lumagda ng isang dekritong nag-uutos ng paggamit ng wikang Espanyol sa lahat ng mga paaralang itatatag sa Pilipinas.

 

Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Panahon ng Rebolusyong Pilipino

Sa panahong ito, umigting ang nasyonalismo sa kamalayan ng bawat Pilipino. Nagkaroon ng higit na pangangailangan sa isang wikang magbubuklod sa mga Pilipino. Ito ang naging unang hakbang ng bansa upang magkaroon ng wikang magbibigkis sa lahat.

 

Ang Wikang Tagalog

 Katipunan

Ginamit ni Andres Bonifacio at ng Katipunan ang wikang Tagalog sa kanilang mga kautusan at pahayagan.

 Mga Panitikan

Ginamit din ang wikang Tagalog sa iba’t ibang uri ng panitikan upang imulat at pag-alabin ang damdaming makabayan ng mga Pilipino.

 Konstitusyong Biak-na-Bato 1896

Itinanghal ang wikang Tagalog bilang wikang opisyal ng bansa.

 Unang Republika

Isinaad sa konstitusyon ng Unang Republika ng Pilipinas na ang paggamit ng Tagalog ay opsyonal lamang. Gagamitin lang ito ng kung sino lamang ang gustong gumamit nito.

 

 

Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Panahon ng Amerikano

 Nang dumating ang mga Amerikano sa bansa noong 1898 sa pangunguna ni Almirante Dewey, nagkaroon ng malaking reporma sa ating bansa. Ginamit ang wika at sistema ng edukasyon upang magkaroon ng pagkakaisa ang mga Pilipino na nagkawatak-watak sa panahon ng Espanyol.

 

Ingles bilang Wikang Panturo

Matapos dumating ang mga Amerikano sa bansa ay nagtatag sila ng mga pampublikong paaralan para sa mga Pilipino. Wikang Ingles ang ginamit nilang wikang panturo sa mga paaralang ito.

 Batas blg. 74 (1901)

Itinakda nito na ang tanging wikang gagamitin sa pagtuturo ay Ingles.

Thomasites

Ito ang tawag sa mga sundalong Amerikano na nagsilbing unang guro ng mga Pilipino.

Ang kurikulum, pahayagan, at aklat-pampaaralan ay nakasulat at nakapokus sa pag-aaral ng wikang Ingles. Hindi pinayagan ang paggamit ng wikang bernakular (diyalekto) at wikang Espanyol sa pagtuturo sa mga paaralan.

 

Ingles laban sa Wikang Bernakular

Bise Gobernador Heneral George Butte

Nagpahayag siya ng kaniyang opinyon ukol sa paggamit ng mga bernakular na wika sa pagtuturo sa unang apat na taong pag-aaral. Sinang-ayunan naman ito nina Jorge Bocobo at Maximo Kalaw.

Pag-aaral nina Najeeb Mitri Saleeby at Paul Monroe

Iginiit ni Saleeby na kahit mahusay ang pagtuturo ng wikang Ingles sa mga Pilipino ay hindi pa rin ito ang magiging wikang panlahat sapagkat ang mga Pilipino ay may kaniya-kaniyang wikang bernakular. Idinagdag din niyang mas maiging hango sa isang katutubong wika ang wikang pambansa upang higit na maging malaya at epektibo ang edukasyon sa bansa.

 

Mga Ilang Dahilan ng mga Tagataguyod ng paggamit ng Bernakular sa Pagtuturo

• Tinatayang walumpong bahagdan lamang ng mga mag-aaral ang nakaaabot ng hanggang ikalimang baitang.
• Mas magiging epektibo ang pagtuturo sa primarya kung wikang bernakular ang gagamitin.
• Nararapat na Tagalog ang linangin sapagkat ito ang wikang karaniwan sa mga Pilipino.
• Hindi magiging maunlad ang pagtuturo sa Pilipinas kung wikang Ingles lamang ang gagamitin.
• Hindi nagpapakita ng nasyonalismo ang pagpapayabong sa wikang Ingles bilang pambansang wika ng Pilipinas.
• Nararapat lamang na gamitin ang wikang bernakular dahil ito ang ikabubuti para sa lahat.
• Walang kakayahan ang maraming Pilipino na sumulat ng panitikan sa wikang Ingles.
• Hindi nangangailangan ng maraming kagamitang panturo upang magamit ang bernakular na wika.

Bagaman maraming ibinigay na magandang dulot ng paggamit ng bernakular sa pagtuturo ang mga tagataguyod nito, mariin pa ring nanindig ang Kagawaran ng Pambayang Paaralan (Department of Public Schools) na mas nararapat ang Ingles bilang daloy ng pagtuturo sa mga paaralan.

 

Mga Dahilan ng Hindi paggamit ng Wikang Bernakular sa mga Paaralan

• Magdudulot ng mga suliraning administratibo ang pagtuturo ng bernakular sa mga paaralan.
• Magdudulot ng rehiyonalismo ang paggamit ng iba’t ibang bernakular sa halip na magdulot ito ng nasyonalismo.
• Hindi magandang pakinggan ang magkahalong wikang bernakular at Ingles.
• Naging malaki na ang pondong inilaan ng pamahalaan para sa edukasyong pambayan at sa paglinang ng wikang Ingles bilang wikang pambansa.
• Wikang Ingles ang nakikitang sagot upang magkaroon ng pambansang pagkaiisa.
• Ingles ang ginagamit bilang wika ng pandaigdigang pangangalakal.
• Mayaman ang Ingles sa mga katawagang pansining at pang-agham.
• Naumpisahan nang maituro ang Ingles sa mga paaralan. Kailangan lamang itong hasain pa.

 

Pagkatatag ng Konstitusyong Komonwelt

Walang batas o probisyon ang nagsasaad na gagawing wikang pambansa ng Pilipinas ang wikang Ingles.

Sa pangunguna ni Pangulong Manuel L. Quezon, nagkaroon ng mga hakbang upang magkaroon ang Pilipinas ng wikang pambansa. Isa sa mga probisyon ang pagpili sa isang umiiral na katutubong wika ng bansa bilang batayan ng wikang pambansa ng Pilipinas. At noong 1937, prinoklama ang Tagalog bilang wikang batayan ng pambansang wika ng Pilipinas.

 

 

Kasaysayan ng Wikang Pambansa sa Panahon ng Hapon

Sa pagdating mga Hapon sa bansa, lumawak ang siwang ng liwanag sa panitikan at wikang Pilipino. Ito ang dahilan kung bakit tinagurian ang yugtong ito bilang Ginintuang Panahon ng Panitikang Pilipino.

Ordinansa Militar Blg. 13

Ito ay nag-uutos na gawing opisyal na wika ng Pilipinas ang Tagalog at Nihonggo (wikang Hapones).

 

Mga Pagbabagong Naganap sa Wika

• Ipinagbawal ang paggamit ng wikang Ingles at ng anumang uri ng babasahing may kinalaman sa Amerika.
• Pinayagang gamitin ng mga Pilipino ang mga wikang katutubo partikular Tagalog sa pagsulat ng mga panitikan.
• Ginamit bilang wikang panturo ang Nihonggo sa lahat, at maging ang Tagalog.
• Maraming mga manunulat sa Ingles ang napilitang mag-aral at magsulat sa wikang Tagalog.
• Nagkaroon ng mga talakayan hinggil sa wika.